Ruim een jaar geleden werd grensrechter Richard Nieuwenhuizen doodgeschopt tijdens een jeugdwedstrijd in Almere. Journalist Wesley Meijer schreef het boek Oorlog langs de lijn en beantwoordde daarin de vraag waar het geweld langs de velden vandaan komt. VIDB strikte Wesley Meijer als gastcolumnist.
Nootdorp, 20 maart 2013. De KNVB presenteert in de kantine van RKDEO de halfjaarlijkse cijfers van voetbalgeweld. Nog geen vier maanden daarvoor is grensrechter Richard Nieuwenhuizen overleden. Doodgeschopt na een jeugdwedstrijdje in Almere. Daarom zijn ook de ministers Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie) en Edith Schippers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in Nootdorp aanwezig. Voetbalgeweld blijkt na de dood van Nieuwenhuizen ineens een serieuze aangelegenheid voor beleidsmakers in Nederland.
De bond maakt er een goednieuwsshow van. Het aantal excessen (buitensporige fysieke of verbale geweldsincidenten) is gedaald, net als het jaar daarvoor, meent de bond. Of er meer of minder wedstrijden waren, wordt niet vermeld. Ook zijn de cijfers op een hoop gegooid: of het aantal excessen is afgenomen bij de prestatieve of recreatieve voetballers is onduidelijk.
Wat weten we aan de hand van die cijfers exact over de sfeer op de velden? Niets. De KNVB kan onmogelijk weten of het aantal excessen daalt. Van de gemiddeld 33.000 wedstrijden per weekend wordt vooral in de lagere klassen het merendeel door geblesseerde spelers, vaders of andere vrijwilligers gefloten. In dertig jaar tijd is het aantal officiële scheidsrechters immers gedaald van vijftienduizend naar zesduizend. Vrijwilligers en bestuurders zetten lang niet alle incidenten op het wedstrijdformulier. Zo gaat het tientallen keren per weekend. Met al die onder het tapijt geschoven incidenten kán de bond niet eens weten wat er precies gebeurt op de velden. Het probleem lijkt daardoor minder erg dan werkelijk het geval is.
Ook in de Bollenstreek gaat het weleens mis. Al in 1941. Toen kopte het Leidsch Dagblad: ‘Voetbaldrama te Noordwijk’. De scheidsrechter die twee spelers van S.J.C. de rode kaart gaf, moest het ontgelden: ‘Dit kwam hem dermate duur te staan dat een aantal S.J.C.-ers hem na afloop in zijn kleedkamer te lijf ging en hem op gevoelige wijze in het gelaat trof.’ Niet alleen de arbiter was de klos: ook twee spelers van A.S.C. werden aangevallen.
Hillegom
Ook in recenter tijden vallen klappen. In dezelfde maand als de goednieuwsshow in Nootdorp loopt een B-junior van Hillegom een hersenschudding op nadat hij tegen zijn hoofd wordt getrapt. In augustus raken jeugdspelers van het Nieuw-Vennepse VVC en Olympia Haarlem slaags. Ook de massale vechtpartij in juni tussen provinciegenoten Haaglandia en Alphense Boys, die strijden om een plek in de topklasse, staat een ieder nog helder voor de geest.
De agressie wordt in de hand gewerkt door heetgebakerde ouders die hun kinderen opjutten of zelf aan het geweld meedoen. Wat te denken van het publiek en de profs? Voeg daarbij de lege wedstrijdformulieren en jeugdcoaches die een geschorste sterspeler toch opstellen omdat die nu eenmaal wedstrijden kan beslissen en het plaatje is compleet: het zijn de actoren zelf die de cultuur van verbale en fysieke agressie zonder straf in stand houden. Zolang aan die instelling niets verandert, gaat het ook niet beter worden met de sfeer op de velden.
Geen zoden aan de dijk
Het is tegen die achtergrond dat de in Nootdorp gepresenteerde maatregelen ‘Tegen geweld, voor sportiviteit’ geen zoden aan de dijk zetten. Van de tien ingestelde maatregelen hebben alleen de tijdstraf bij een gele kaart en het verplichte spelregelbewijs voor jeugdspelers direct invloed op gedrag binnen de lijnen. De KNVB kiest naar eigen zeggen voor een ‘salamitactiek’ waarbij stap voor stap maatregelen worden ingevoerd en al te ingrijpende veranderingen worden genegeerd.
Maar ondertussen lezen we weer wekelijks over molestaties in de krant. Het geweld gaat onverdroten voort. Als iedereen doorgaat op de oude voet verandert er niets aan de sfeer op de velden en is de volgende dode een kwestie van tijd. Het wordt tijd dat de bond zijn spierballen toont. Maar zonder de hulp van de mensen die zelf binnen of langs de lijnen staan, is ook de KNVB kansloos.
Wesley Meijer is auteur van het boek Oorlog langs de lijn. Hoe de dood van een grensrechter de verloedering van een volkssport markeerde. Uitgeverij Kolsloot Publishing. Het boek kost € 14,95 en kun je hier bestellen.