Beginnen op een ‘rijdende trein’, halverwege horen dat de trein jouw eindstation nooit gaat halen en nog voor het gevaarte überhaupt ‘halverwege de reis’ tot stilstand komt, wordt er aan de noodrem getrokken. De periode van Jan Zoutman bij vv Katwijk kan in één grote metafoor worden gevat. Van begin tot eind, ‘een bizar verhaal’, zoals hij het zelf betiteld.
Het is eind oktober 2018 als de trainer uit Velserbroek voor het eerst leiding geeft aan de spelersgroep in Katwijk. Als Jack van den Berg aangeeft z’n ploeg niet meer te kunnen raken, neemt Zoutman zijn taken over. Bij z’n aanstelling volgen direct al vragen over z’n geschiedenis bij aartsrivaal Quick Boys. De eerste vooroordelen waar de op dat moment 49-jarige trainer tegen moet vechten verdwijnen in rap tempo vanwege aardige resultaten.
De oefenmeester uit Noord-Holland gaat gewoon aan het werk. Hij sleutelt met Katwijk aan de spelwijze en zoekt zich rot naar de juiste formatie, daarbij in de weg gezeten door lange blessures van spelers als Kay Blokland, Bennie van Noord en Raoul Esseboom. Pas in april moet de tweededivisionist de handdoek in de ring gooien voor titelprolongatie. Thuis verliest de ploeg van Zoutman op 6 april met 2-3 van AFC, de latere kampioen.
Niet laten verstoren
Wat volgt is een moeilijke en pittige periode. Katwijk speelt nergens meer om en Zoutman moet de boel gewoon aan de praat houden. ,,Achteraf is die tijd wel heel waardevol geweest. Je krijgt een beetje een idee van het karakter van je ploeg”, vertelt de trainer nu bijna een jaar later. Het moest de kickstart vormen voor het eerste volle seizoen onder zijn leiding.
,,Maar opnieuw hadden we het in de eerste periode van het seizoen niet makkelijk. Pas na de ‘oktoberbreak’, ging het draaien. Het team was, op Michiel van Dam na, topfit aan het worden. Spelers kwamen terug van blessures en we gingen stukken beter spelen. Als staf zagen we de lijn omhooggaan. Het ging de goede kant op.”
,,Ik heb het een keer vergeleken met koorddansen. We hadden veel blessures en zochten lang naar de juiste formatie.”
Tot begin december. Op Sinterklaasavond krijgt Zoutman te horen dat zijn contract niet wordt verlengd. Een keuze die veel vraagtekens oplevert bij de trainer. Zonder modder te gooien besluit succesvolle amateurcoach de rijen te sluiten en dan maar volle bak te gaan voor de ‘zesde ster’. ,,Ik wilde onze goede lijn door niks of niemand laten verstoren. Dus moest ik zelf ook snel de knop omgooien. De sfeer was goed in de groep, er werd lekker gewerkt.”
Het blijkt de juiste aanpak. Katwijk blijft presteren en pakt begin maart de koppositie in de Tweede Divisie. Niemand wist toen nog wat Nederland boven het hoofd zou hangen. Op 31 maart gaat er vanwege het coronavirus een definitieve streep door al het amateurvoetbal. Ineens is alles weg. Zoutman heeft z’n laatste wedstrijd als trainer van Katwijk al op de bank gezeten. Einde verhaal. Het is de beknopte samenvatting van een relaas dat verder wegleest als een absurd filmscenario.
Koorddansen
Nu de ervaren trainer noodgedwongen ook in thuisquarantaine z’n dagen doorkomt, druppelt langzaam het besef binnen van de meest rare periode uit z’n trainerscarrière. ,,Het is al met al een wonderbaarlijke periode geworden, maar wel een tijd waarin ik heel veel heb geleerd. Ik zeg wel vaker: als alles je heel makkelijk af gaat, dan leer je ook niet zo veel.”
Terug naar het begin. De rijdende trein waar hij in november 2018 de machinist van wordt, is op dat moment een voertuig met slingers. De Katwijkers zijn een half jaar daarvoor kampioen geworden na een zinderend seizoen. Veel beter kan je het niet doen met een ploeg. Toch lijkt de start van Zoutman vrij aardig. Katwijk sluit het kalenderjaar af met vier overwinningen en twee gelijke spelen onder zijn leiding. Helaas voor de trainer begint 2019 wel in mineur. Koninklijke HFC wint met 0-1 op De Krom. Een moeilijke seizoenshelft volgt. ,,Ik heb het een keer vergeleken met koorddansen. We hadden veel blessures en zochten lang naar de juiste formatie.”
Het komt allemaal te laat. Katwijk eindigt als vijfde en richt zich op seizoen 2019-2020. Als ook daarin de start niet fantastisch is, klinken de eerste negatieve klanken bij de achterban. Is Katwijk over z’n toptijd heen? Net wanneer Zoutman de boel goed op de rit heeft volgt in december het bericht dat z’n contract niet wordt verlengd.
,,Dat verbaasde me”, is Zoutman nu maanden later eerlijk over dat besluit. ,,Je werkt met elkaar met een aantal doelstellingen; er waren prestatiedoelen en procesdoelen. We lagen prima op koers. Alles was nog haalbaar. We zijn notabene geëindigd op de eerste plek.”
,,Ik wilde nergens met modder gooien, maar heb de beleidsbepalers wel vragen gesteld waarom deze beslissing was genomen. Wat ik terugkreeg waren vooral begrippen als ‘vertrouwen’ of ‘gevoel’. Die avond heb ik gezegd wat ik ervan vond. Daarna ben ik gewoon verder gaan met werken. Ik kan wel gaan vragen naar welke speler, supporter of bestuurslid mij liever zag vertrekken, maar daar heb ik niks aan.”
Zoutman had zelf best jaren bij Katwijk willen werken. ,,Ik geloof namelijk niet zo in korte termijn politiek. Maar een club heeft het recht om daar anders mee om te gaan. Zonder clubs te noemen, zie je in de top van het amateurvoetbal wel vaker dat grote verenigingen met veel publiek wat opportunistischere keuzes maken.”
Hang naar werkwijze
In dat licht beschouwd is Dick Schreuder de laatst trainer op De Krom die echt jaren z’n werk heeft kunnen doen. Waar z’n opvolger, Van den Berg, duidelijk aangaf de druk te hebben gevoeld van z’n succesvolle voorganger, weigert Zoutman nu met z’n vinger te wijzen naar de trainer die Katwijk verliet voor een Amerikaans avontuur. Toch merkte de Velserbroeker wel degelijk iets van de hang naar de werkwijze van de succesvolle coach uit Barneveld.
,,Dick heeft fantastisch werk afgeleverd bij Katwijk, laat ik dat voorop stellen. Hij kwam wel op precies het juiste moment naar de club. Katwijk was net gedegradeerd uit de Topklasse, de club lag op sportief gebied op z’n gat. Hij maakte ze daarna kampioen in de Hoofdklasse en maakte ook direct de sprong naar de Tweede Divisie. Daarin heeft Katwijk met hem bovenin meegedraaid met aantrekkelijk voetbal voor het publiek. Ook al stonden er verder geen kampioenschappen meer tegenover. Hij had het gewoon goed gedaan.”
,,Maar elke trainer die daarvoor of daarna komt heeft z’n eigen kijk op het spelletje. Of je nu Jack van den Berg, Cees Bruinink, Anthony Correia of Jan Zoutman heet: je kan nooit op exact dezelfde lijn als Schreuder werken. Al kreeg ik af en toe wel het gevoel dat mensen dat wilden. Ik heb mij er nooit aan gestoord, maar merkte het wel.”
,,Jack heeft zich daar wel openlijk over uitgesproken, maar ik heb het nooit als een belemmering gevoeld. Sterker nog, ik heb er ook in sommige aspecten wat uit geprobeerd te halen. Wat waren zijn sterke punten? Waarom sloeg dat aan bij Katwijk? Hoe kan ik die sterke punten benutten, waarbij ik ook nog het gevoel heb dat het bij mij past? Maar ik merkte daarin ook weleens bij Katwijk dat hoe succesvoller een trainer is geweest bij de club, hoe meer je ook mensen moet overtuigen wat er eventueel nog anders kan.”
,,Ik lees vaak genoeg dat clubs een jonge en moderne trainer voor de groep wilden hebben. Dat vind ik een enorme denkfout.”
Voor de ‘Katwijkse toekomst’ heeft het geen zin meer om daarin de juiste weg nog te onderzoeken. Om mensen te overtuigen wat er wel en niet beter moet. Voor Zoutman is het vooral de rit uitzitten en op zoek gaan naar een nieuwe club. Die heeft hij nog niet. ,,Als ik eerlijk ben had ik in december, toen het bericht van mijn vertrek naar buiten werd gebracht, ook wel iets meer belangstelling verwacht. In die fase dacht ik ook wel: ‘hoe kan dat nou dat er niks concreet wordt?’ Er zijn toch genoeg mensen die mij kennen?”
‘Ervaren moderne trainer’
Het kan het verkeerde labeltje zijn dat op Zoutman is geplakt, waardoor hij nog geen nieuwe werkgever heeft. Met z’n 50 jaar hoort hij niet meer bij de ‘jonge honden’ in het trainersgilde. Maar juist die mindset ergert hem het meest. ,,Ik lees vaak genoeg dat clubs een jonge en moderne trainer voor de groep wilden hebben. Dat vind ik een enorme denkfout.”
,,Er zijn genoeg oudere trainers die hartstikke modern zijn. Ik werk zelf bij de KNVB en zit zodoende dicht op het vuur. Ik adem voetbal. Ik lees, zie en hoor veel. Ik heb een enorm netwerk weten op te bouwen, waar ik deze periode van thuiswerken ook extra goed gebruik van ga maken.”
,,Zo kan ik mij nog meer ontwikkelen in het analyseren van data. Ook denk ik dat de psychologie in het voetbal een ondergeschoven kindje is. De groepsdynamiek is enorm belangrijk. Ik zie mijzelf meer als een ‘ervaren moderne trainer’. En die nieuwe club? Die komt vanzelf wel. Die trainerscarrousel komt rond oktober, november wel weer op gang. Dan zorg ik er klaar voor ben.”
Zoutman verveelt zich niet
Voor de korte termijn is Zoutman vooral nog bezig z’n werkzame periode bij Katwijk op een waardevolle manier af te sluiten. Hij is op papier nog gewoon in dienst van de tweededivisionist. ,,Vanaf de laatste training op een donderdagavond halverwege maart heb ik de spelers niet meer gezien. We hebben met de stafleden nog wel een programma voor ze in elkaar gezet tot het einde van de competitie.”
,,In het begin, toen er nog niet helemaal een streep door het amateurvoetbal stond, zat ik daar nog bovenop. Alleen nu verdwijnt het gevoel wel een beetje dat je het nog ergens voor doet. Één keer in de zoveel tijd app ik nog om de beurt met wat spelers hoe ze ervoor staan. Ik zie het nog wel als mijn plicht om ze tot ik nog onder contract sta te stimuleren om fit te blijven. Binnen mijn mogelijkheden doe ik daar nog alles aan. Het op het veld staan mis ik als trainer, maar vervelen doe ik mij niet.”
Archieffoto: Orange Pictures
Lees ook: ‘Zaterdagtak van Van Nispen is op zoek naar nieuwe spelers’